Bugün için ekokardiyografi birçok erişkin doğumsal kalp hastalıklı bireyde muayenenin bir devamı olarak uygulanmaktadır. Ekokardiyografi birçok durumda uygulanabilir:

• Doğumsal kalp hastalığı nedeni ile izlenen hastalarda
• Girişimsel tedavi/ameliyat edilen hastaların kontrolünde
• Göğüs ağrısı, çarpıntı, çabuk yorulma, senkop yakınması olan hastalarda
• İnmenin kalbe bağlı nedenlere bağlı olup olmadığının belirlenmesi

 

 

 

 

 

• Transtorasik Ekokardiyografi: Normal uygulamadır
• 3 boyutlu ekokardiyografi
• Kontrast Ekokardiyografi
• Stres ekokardiyografi
• Transözefagal (yemek borusundan) ekokardiyografi: 
• İntrakardiyak (kalp içi) ekokardiyografi
• İntravasküler (damar içi) ekokardiyografi

 

Transtorasik ekokardiyografi için herhangi bir ön hazırlık gerekmemektedir. Hastanın açlık veya tokluk durumunun tetkiğin yapılmasına etkisi yoktur. Tetkik genelde 5-10 dakika süre içinde bitirilebilir. Özellikle çok ağlayan ve durmayan bebeklerde sakinleştirici verildikten sonra işlemin yapılması gerekebilir. Bunun için dormicum veya kloralhidrat gibi sakinleştiriciler ağızdan, burndan, makattan veya damar yoluyla verilir. İlaçların etkisi 5-10 dakika içinde başlar ve bundan sonra işlem yapılır. İşlem sonrasında bu hastalarda kullanılan anestezik maddelere bağlı sersemleme etkisi olması nedeniyle çocuğun yalnız bırakılmaması gereklidir.    

Resim II. Transtorasik Ekokardiyografi. İki boyutlu ekokardiyografide kulakçıkların arasındaki bölmede küçük bir delik görünümü. Sağda renkli Doppler ekokardiyografide bu delikten geçen akan akımı görülmektedir.

Üç boyutlu ekokardiyografi, transtorasik veya transözefagal uygulama sırasında elde edilen görüntülerin bilgisayar yazılımı yardımı ile oluşturulan üç boyutlu görüntülemedir. Kalp bölmelerinde bulunan deliklerin  tam boyutları, kapakların görüntüleri net bir şekilde belirlenebilir.

 

Kontrast Ekokardiyografi, kalbin kulakçıkları arasındaki  bölmede bir delikten veya geçişten şüphe edildiği zaman  kullanılan bir yöntemdir. Özellikle büyük çocuklarda ve adölesanlarda eko görüntüsünün iyi olmadığı durumlarda  gerekir. Bu uygulamada kol dirsek ön yüzündeki bir toplardamara bir intraket (küçük kateter) yerleştirilir. Ekoda istenilen bölge görüntülenmeye başlanır ve aynı anda kola yerleştirilen bu damar yoluyla hastanın kendi kanı veya serum fizyolojik hızla enjekte edilir. Enjeksiyon sonrası sağ kulakçıkta kontrast görünümler artar ve varsa sağ kulakçık sol kulakçık geçişi gözlenebilir. Bu sırada hastaya ıkınması söylenerek zayıf geçişlerin kuvvetlendirilmesi sağlanabilir. Özellikle inmenin kalp kulakçıkları arasındaki bölgede bulunan çok küçük bazı açıklıkların (patent foramen ovale) aydınlatılmasında kullanılan bir yöntemdir. Akciğerlerde nadir görülen atardamar-toplardamar fistüllerinede bu yöntemle tanı konulabilir.

 

Stres ekokardiyografi, stres testi (treadmill test) öncesi ve sonrasında yapılan ekokardiyografik incelemelerle kalp duvarlarında oluşan hareket bozukluklarını ortaya koymak için yapılır. Daha çok koroner damar hastalığı bulunan durumlarda uygulanabilir. Bunun  yanında sol karıncık çıkım yolu darlıkları ve koarktasyon bulunan hastalarda egzersizle darlığın nekadar arttığı saptanabilir. Çocuklarda nadiren gereklidir.

 

Transözefagal ekokardiyografi (yemek borusundan yapılan ekokardiyografi) eko görüntüsünün iyi olmadığı, daha detaylı görüntülemenin istendiği ve gerektiği durumlarda gereklidir. Bu işlem için daha ince yapıda ekokardiyografik problar kullanılır. Şişman bireylerde, daha önce kalp ameliyatı geçirmiş olanlarda daha detaylı ve net görüntüleme için kullanılabilir.  Atriyal septal defekt (kalp kulakçıkları arasındaki bölmede delik) ve ventriküler septal defekt (karıncıklar arasındaki bölmede delik) kapatılması sırasında detaylı görüntüleme ve işlem sonrası kontrol için girişim sırasında transözefagal ekokardiyografi yapılması sıklıka gerekir. Bu yöntemle deliklerin boyutları, delik kenarlarının çeşitli düzlemlerde boyutları, çevre kardiyak dokulara uzaklığı belirlenir. Kapatma işlemi sırasında konulan şemsiyenin deliği tam kapatıp kapatmadığı, çevre dokulara bası olup olmadığı, cihazın yerinden kayma olasılığı dikkatlice test edilir ve bırakma işlemi bu kontroller sonrası yapılır. Bırakma işlemi sonrasında da tekrar kontroller yapılarak işlem sonlandırılır. Bazı kalp ameliyatları sırasında da bu yöntemle ameliyatın sonuçları değerlendirilebilir, eğer sorun varsa ameliyata devam edilerek sorun çözümlenebilir.

• Transözefagal ekokardiyografide kullanılan problar diğerlerinden  farklıdır.
• 15 kg’dan büyük çocuklarda erişkin probu kullanılırken; daha küçük çocuklarda pediatrik problar kullanılır.
• İşlem öncesi en az 4-6 saatlik açlık gereklidir.
• İşlem kateter odası, ameliyat odası veya bu iş için hazırlanmış bir odada yapılmalıdır.
• İşlem sırasında genel anestezi veya derin sedasyon gereklidir.
• İşlem yaklaşık 15 dakika kadar veya kapatma işlemi yapılan hastalarda işlem bitene kadar (yaklaşık 1 saat) sürer.
• İşlemden sonra uygulanan işlem/anestezinin tipine göre değişen sürelerde hastanede yatılması gerekir. İşlem yapılmayan hastalar yaklaşık 2 saat sonra ağızdan sıvı gıdalar alabilirler.           

 

İntrakardiyak ekokardiyografi kasıktan yerleştirilen çok küçük kateter şeklindeki problarla uygulanır. Bu problar dışarıdan bir kumandayla kalbin içinde hareket ettirilerek görüntüleme sağlanır. Bu yöntem genellikle girişimsel yöntemle (kateterle) atriyal septal defekt kapatılması sırasında transtorasik ekokardiyografiye alternatif olarak kullanılan bir yöntemdir. Avantajı transözefagal ekokardiyografide kullanılan genel anestezinin ve soluk borusuna tüp konulmasının gerekmemesidir. Bu da hasta konforunu çok arttırır. Dezavantajı kullanılan kateterlerin maliyetidir.   

İntravasküler ekokardiyografi daha çok koroner arterlerin veya büyük damarların görüntülenmesine yönelik olarak uygulanan bir yöntemdir. Daha çok koroner kalp hastalığında uygulandığı için çocuklarda kullanım alanı oldukça sınırlıdır.

 

 

Ekokardiyografi kardiyak ultrasonografik uygulamanın diğer adıdır. Bu uygulamada ultrasonik dalgalar kullanıldığı için hastaya ve çevrede bulunanlara zararı yoktur.  Son yıllarda teknolojinin ilerlemesine paralel olarak kalbin üç boyutlu görüntülemesi yapılabilmektedir. Ekokardiyografik inceleme hastanın yaşı ve kilosuna uygun problar kullanılarak yapılmalıdır. Erişkin hastalarda kullanılan problarla küçük bebeklerin kalbini değerlendirmek oldukça güç olabilir.

Rutin Ekokardiyografik İnceleme:

 

• Kalbin göğüs boşluğu içindeki pozisyonu, büyük damar (aort, akciğer atardamarı) ilişkileri
• Kalp odacıkları, duvarları ve büyük damarların çapları
• Karıncıkların kasılma (sistolik) ve gevşeme (diyastolik) fonksiyonları
• Kalp duvarlarının hareket bozuklukları
• Kulakçık ve karıncık arasındaki bölmelerin yapısı, delik olup olmadığı
• Kalp kapaklarının yapısı ve fonksiyonları; darlık ve yetersizliklerin değerlendirilmesi
• Büyük damarlar arasındaki anormal ilişkiler
• Aort veya akciğer atardamarlarında olabilecek darlıkların saptanması
• Ana koroner arterlerin çıkış ve çaplarının değerlendirilmesi
• Kalp zarında sıvı birikimi ve kalınlaşma değerlendirilebilir.